Đồ thị nến Nhật Bản (Candlestick chart)

Đồ thị nến là một trong những dạng đồ thị phổ biến được sử dụng trong phân tích kỹ thuật. Sau đây xin giới thiệu bài dịch về đồ thị nến từ trang babypips.com. Link gốc tại đây.

Đồ thị nến của Nhật bản là gì?

Đồ thị nến của Nhật bản là gì?

Trong khi, ở những bài học trước, chúng ta chỉ phân tích sơ qua về đồ thị hình nến, bây giờ, chúng ta sẽ đào sâu thêm một chút và thảo luận thêm. Hãy lướt qua trước đã.

Giao dịch theo đồ thị hình nến là gì?

Quay trờ lại ngày khi mà Godzilla vẫn còn là một con thằn lằn nhỏ bé đáng yêu, người Nhật Bản đã tạo ra bản phân tích kỹ thuật để giao dịch gạo. Đúng vậy, gạo.
Một người phương tây tên là Steve Nison đã phát hiện ra kỹ thuật bí mật gọi là “Đồ thị nến của Nhật Bản”, ông đã học nó từ người bạn môi giới Nhật Bản.  Steve đã nghiên cứu, học, sống, thở, ăn với các đồ thị nến và bắt đầu viết về nó. Một cách chậm dãi, những kỹ thuật bí mật này đã trở thành phổ biến vào những năm 90. Không có Steve Nison, các đồ thị hình nền có lẽ vẫn là một bí mật bị chôn vùi. Vì vậy, người ta gọi Steve Nison là Mr Candlestick. 

Được rồi, vậy rút cuộc, đồ thị hình nền trong giao dịch ngoại hối là cái gì?

Cách diễn giải tốt nhất là sử dụng hình ảnh:

Đồ thị nến có thể được sử dụng cho bất kỳ khung giờ nào cho dù là một ngày, một giờ, 30 phút – bất cứ lúc nào bạn muốn. Đồ thị nến được dùng để diễn tả hoạt động của giá trong khung thời gian xác định.

Đồ thị nến được cấu tạo từ giá mở cửa, đóng cửa, giá cao nhất, thấp nhất trong khoảng thời gian cho trước.

• Nếu giá đóng cửa cao hơn giá mở cửa thì đồ thị hình nến sẽ rỗng thân (hollow) (thường được thể hiện bằng màu trắng).
• Nếu giá đóng cửa thấp hơn giá mở cửa, một cây nến đặc (filled) (thường được thể hiện bằng màu đen) sẽ được vẽ.  .
• Phần rỗng hay đặc của cây nến được gọi là phần thân (real body).
• Đường đậm nét cắm (poke) ở phần trên và dưới thân của cây nến thể hiện vùng giá thấp hoặc cao và được gọi là “bóng” (shadow).
• Đỉnh của bóng  trên là giá cao nhất.
• Đáy của bóng dưới là giá thấp nhất.

Phần thân hấp dẫn và chiếc bóng lạ kỳ

Những phần thân hấp dẫn

Giống như con người, các đồ thị nến có nhiều kích cỡ thân. Và không có gì khó khăn (naughtier) hơn là nhận biết các đồ thị nến trong giao dịch ngoại hối.
Phần thân dài chỉ ra rằng có sự bán mạnh hoặc mua mạnh. Thân càng dài, áp lực bán hoặc mua càng mãnh liệt (intense). Điều này đồng nghĩa rằng cả người bán và người mua đều mạnh.
Phần thân ngắn ám chỉ hoạt động mua bán yếu. Khi đó, thị trường tăng nghĩa là của người mua và giảm nghĩa là của người bán.

Cây nến trắng dài chỉ áp lực mua mạnh. Cây nến trắng càng dài, giá đóng cửa càng lớn hơn giá mở cửa. Điều này chỉ ra rằng giá đang tăng và người mua đang rất hung hăng (aggressive). Nói cách khác, thị trường con bò đang đá bay mông con gấu. 
Cây nến đen dài chỉ áp lực bán mạnh. Cây nến đen càng dài, giá đóng cửa càng thấp hơn giá mở cửa. Điều này chỉ ra rằng giá đang rơi và người bán trở nên rất cực đoan (aggressive).  Nói cách khác, thị trường con gấu đang vồ con bò.

Những chiếc bóng bí ẩn

Những chiếc bóng trên và dưới trên đồ thị nến cung cấp những kết luận quan trọng về phiên giao dịch (session).
Bóng trên cho thấy mức giá cao nhất trong phiên. Bóng dưới cho biết mức giá thấp nhất trong phiên.
Cây nến với những bóng dài cho thấy hành vi giao dịch xảy ra vượt xa mức giá mở và đóng cửa.
Cây nến với bóng ngắn chỉ ra rằng phần lớn hoạt động giao dịch được xác lập ở gần mức giá đóng và mở cửa.

Nếu một cây nến có bóng trên dài và bóng dưới ngắn, điều này đồng nghĩa rằng người mua đang sẵn sàng mua ở giá cao hơn nhưng vì một lý do nào đó, người bán tăng lên và đẩy giá đi xuống để kết thúc phiên giao dịch ở gần mức giá mở cửa.
Nếu một cây nến có bóng trên thấp và bóng dưới dài, có nghĩa là người bán đẩy giá xuống thấp nhưng vì một lý do nào đó, người mua đến và đảnh giá lên để kết thúc phiên giao dịch gần với giá mở cửa.

Các dạng đồ thị nến cơ bản

Con quay (Spinning Tops)

Cây nến với bóng trên dài, bóng dưới dài và phần thân nhỏ được gọi là “con quay” (spinning tops). Màu sắc của phần thân không quan trọng lắm.
Dạng này chỉ ra sự do dự (indecision) của người mua và người bán.

Phần thân nhỏ (cho dù rỗng hay đặc) chỉ ra sự di chuyển nhỏ từ giá mở cửa đến giá đóng cửa và các bóng của nó chỉ ra rằng cả người bán và người mua đã đấu tranh nhưng không ai dành được lợi thế.
Mặc dù giá mở cửa và đóng cửa của phiên giao dịch thay đổi nhỏ, giá di chuyển mạnh từ điểm cao nhất đến điểm thấp nhất trong thời gian đó. Cả người bán và người mua đều không giành được lợi thế và kết quả là hình thành sự cân bằng (standoff).
Nếu một dạng con quay được tạo ra trong một xu thế tăng điểm, điều này thường có nghĩa là không có nhiều người mua rời đi và một sự đảo chiều có thể xảy ra.
Nếu một dạng con quay được tạo ra trong một xu thế giảm điểm, điều này thường có nghĩa là không có nhiều người bán rời đi và một sự đảo chiều có thể xảy ra.

Marubozu

Nghe giống như một loại phép thuật phù thủy (voodoo) “Ta sẽ quăng những thần chú ma quỷ của Marubozu lên ngươi”. Thật may mắn, đó không phải là ý nghĩa của nó. Marubozu nghĩa là không có bóng trên các thân cây nến. Phụ thuộc vào cây nến là đặc hay rỗng, mức đỉnh và đáy cũng là giá mở cửa và đóng cửa của nó. Xem hai dạng Marubozu dưới đây.

Một dạng Marubozu trằng bao gồm một thân dài trắng và không có bóng. Giá mở cửa là giá thấp nhất và giá đóng cửa là giá cao nhất. Đây là cây nến thể hiện giá tăng. Nó chỉ ra rằng người mua đang kiểm soát phiên giao dịch. Nó cũng thường trở thành phần đầu tiên của một xu thế tiếp tục tăng hoặc đảo chiều đi lên.
Một Marubozu đen bao gồm thân đen (đặc) dài và không có bóng. Giá mở cửa là giá cao nhất và giá đóng cửa là giá thấp nhất. Đây là cây nến giảm khi nó chỉ ra người bán đang kiểm soát phiên giao dịch. Nó cũng thường ám chỉ dạng tiếp tục giảm hoặc tín hiệu đảo chiều đi xuống.

Doji

Nến Doji có giá mở cửa bằng giá đóng cửa hoặc ít nhất là phần thân của nó cực ngắn. Dạng Doji có phần thân thể hiện như là một gạch đậm.
Nến Doji cho thấy sự do dự hoặc một cuộc đấu tranh giành quyền kiểm soát (a struggle for turf positioning) giữa người bán và người mua. Giá đi lên trên và xuống dưới giá mở cửa trong suốt phiên giao dịch nhưng giá đóng cửa bằng hoặc ở rất gần giá mở cửa.
Cả người mua và người bán đều không thể giành được kiểm soát và kết quả tất yếu là hòa.
Có bốn dạng nến Doji đặc trưng. Chiều dài của bóng trên và bóng dưới có thể biến đổi và cây nến trông giống như là một cây thánh giá, cây thánh giá ngược hoặc dấu cộng.  Từ “Doji” được thể hiện cho cả dạng số nhiều và số ít.

Khi có một cây nến Doji được hình thành trên biểu đồ của bạn, hãy chú ý tới cây nến trước đó..
Nếu một nến Doji được tạo thành sau một chuỗi các nến với thân rỗng dài (giống như Marubozu trắng), nến Doji báo hiệu rằng người mua đang trở nên kiệt sức (exhausted) và yếu đi. Để giá tiếp tục tăng lên, nhiều người mua hơn được cần đến nhưng nó không đi đến đâu. Người bán đang liếm mép (chop), kiếm soát giá và đưa giá xuống.

Nếu một nến Doji được tạo thành sau một chuối các nến có thân đặc (giống Marubozu đen), nến Doji báo hiệu rằng người bán đang kiệt sức và yếu đi. Để giá tiếp tục giảm, nhiều người mua hơn được cần đến nhưng người bán đang bị bòn rút. Người mua đang sùi bọt mép (foam) với cơ hội mua giá rẻ.

Trong khi sự suy tàn đang diễn ra xèo xèo (sputter) do thiếu người mua mới, sức mua hơn nữa được cần đến để khẳng định bất kỳ sự đảo chiều nào. Hãy tìm kiếm một cây nến trắng đóng cửa ở trên giá mở cửa của một cây nền đen dài trước đó.  
Trong phần tiếp theo, chúng ta sẽ xem xét các dạng đồ thị nến và ý nghĩa của chúng. Hy vọng, vào cuối của bài học, bạn có thể biết cách nhận biết các dạng nến và ra quyết định dựa trên chúng.

Dạng nến đơn

1 - Cây búa (hammer) và 2 - người đàn ông bị treo cổ (hanging man)

Dạng cây búa và người đàn ông bị treo cổ có hình dạng rất giống nhau nhưng ý nghĩa khác nhau tùy thuộc vào sự vận động của giá trước đó. Cả hai đều có thân nhỏ (màu đen hoặc trắng) với bóng dưới dài và bóng trên rất ngắn hoặc không có.

Dạng cây búa là dạng đảo chiều tăng mà được tạo thành trong một xu hướng giảm. Nó được đặt tên như vậy là bởi vì thị trường đã tìm ra (hammer out) một đáy.
Khi giá đang xuống, tín hiệu cây búa báo rằng đáy ở gần và giá bắt đầu tăng trở lại. Bóng dưới dài chỉ ra rằng người bán đang đấy giá xuống thấp hơn nhưng người mua đã có thể vượt qua được áp lực này của người bán và đóng cửa ở mức giá gần với giá mở cửa.
Khi bạn nhìn thấy một dạng cây búa trong một xu thế xuống không có nghĩa là bạn tự động đặt một lệnh mua. Cần nhiều hơn dạng khẳng định xu hướng lên trước khi đặt lệnh (pull the trigger – bóp cò súng).
Môt ví dụ về sự khẳng định xu hướng sẽ là đợi một cây nến trắng có giá đóng cửa ở trên giá mở cửa của cây nến ở bên trái của cây búa.
Các dấu hiệu nhận biết:

• Bóng dài gấp hai hoặc ba lần thân hoặc không có
• Phần thân nằm ở trên vùng cao nhất của vùng giao dịch.
• Màu của thân nến không quan trọng

Dạng người bị treo cổ là dạng tín hiệu đảo chiều giảm giá mà được đánh dấu như là một mức kháng cự mạnh hoặc đỉnh. Khi giá tăng, sự tạo thành dạng người bị treo cổ chỉ ra rằng người bán đang bắt đầu lớn hơn người mua.
Bóng dưới dài chỉ ra rằng người bán đẩy giá xuống thấp hơn trong suốt phiên giao dịch. Người mua đã đẩy được giá lên trở lại nhưng chỉ ở gần giá đóng cửa.
Điều này sẽ là một cảnh bảo khi nó nói với chúng ta rằng không có người mua nào hỗ trợ một xung lực cần thiết để giữ cho giá tăng.
Các dấu hiệu nhận biết:

• Một bóng dưới dài gấp hai hoặc ba lần thân.
• Bóng trên nhỏ hoặc không có..
• Phần thân ở trên và là kết thúc của một xu hướng.
• Màu sắc của thân không quan trọng dù thân đên thì báo hiệu thị trường xuống nhiều hơn là thân trắng.

3 - Cây búa ngược (Inverted Hammer )và 4 - ngôi sao băng (Shooting Star)

Dạng cây búa ngược và ngôi sao băng cũng trông giống nhau y hệt (identical). Sự khác biệt giữa chúng là nó được đặt ở xu hướng lên hay xuống. Cả hai cây nến đều có thân hình nhỏ nhắn xinh xinh (petite), bóng trên dài và bóng dưới ngắn hoặc không có.

Dạng cây búa ngược xảy ra khi giá đang giảm và cho thấy khả năng đảo chiều. Bóng trên dài của nó cho thấy người mua đang cố gắng mua giá cao hơn.
Tuy nhiên, người bán nhìn thấy việc người mua đang làm và họ cố gắng đẩy giá xuống thấp.
May mắn thay, người mua đã ăn đủ và giá đóng cửa của phiên giao dịch gần với giá mở cửa.
Từ khi người bán không thể tạo giá đóng cửa thấp hơn nữa, đây là chỉ báo tốt rằng mọi người mà muốn bán giờ đã bán hết. Và nếu không có nhiều người bán hơn, người mua sẽ  tiếp quản.
Dạng sao băng là tín hiệu đảo chiều đi xuống mà trông giống hệt với dạng cây búa ngược nhưng xảy ra khi giá đang tăng. Hình dạng (shape) của nó chỉ ra rằng giá mở cửa ở mức thấp nhưng đã được kéo lên đỉnh.  
Điều này đồng nghĩa rằng người mua đã cố gắng đẩy giá tăng lên nhưng người bán đã đến và mạnh (overpowered) hơn họ. Đây là tín hiệu đi xuống rõ rằng khi mà không có người mua nào tiếp tục đẩy giá lên bởi vì “họ đã bị giết”.

Dạng đôi

5 - Cây nến nhấn chìm tăng và 6 – Cây nến nhấn chìm giảm (Engulfing Candles)

Dạng nhấn chìm để tăng là dạng hai cây nến mà báo hiệu một sự tăng mạnh sắp đến. Nó xảy ra khi cây nến xuống được theo sau bởi một cây nến tăng lớn hơn.
Cây nến thứ hai này nhấn chìm (engulf) cây nến xuống. Điều này có nghĩa là người mua đang gồng sức và có thể có một sự tăng mạnh sau một xu hướng xuống hoặc một giai đoạn củng cố (consolidation).
Mặt khác, dạng nhấn chìm để giảm là dạng đối lập với dạng tăng. Đây là dạng xảy ra khi cấy nến tăng được theo sau bởi một cây nến giảm mà nhấn chìm nó. Điều này có nghĩa là người bán đang quá mạnh so với người mua và một sự đi xuống mạnh có thể xảy ra.

7 - Đỉnh nhíp (Tweezer Top) và 8 - đáy nhíp (Tweezer Bottom)

Dạng cái nhíp là dạng nến đảo chiều. Dạng này có thể được tạo ra ngay sau một xu hướng lên hoặc xuống được kéo dài thêm, chỉ ra rằng sự đảo chiều sẽ sớm xảy ra.
Chú ý cách tạo thành cây nến giống như một cái nhíp.
Amazing!

Một cây nhíp hoàn chỉnh có các đặc tích sau:

• Cây nến đầu tiên phản ánh giống xu hướng hiện tại. Nếu giá đi lên, cây nến đầu tiên sẽ là nến tăng..
• Cây nến thứ hai đối lập với xu hướng hiện tại. Nếu giá lên, cây nến thứ hai có thể là nến giảm.
• Các bóng của cây nến có thể có độ dài bằng nhau. Các đỉnh có cùng mức giá cao, các đáy có cùng mức giá thấp.

Dạng ba cây nến

9 - Sao hôm (Evening star) và 10 - Sao mai (Morning star)

Dạng ngôi sao mai và ngôi sao hôm là những dạng ba cây nến mà bạn thường tìm thấy vào cuối của một xu hướng. Chúng là những dạng đảo chiều mà có thể nhận ra thông qua ba đặc điểm:

1. Cây nến thứ nhất là một cây nến tăng giá mà phản ánh một phần của xu hướng gần đây. (Nghi ngờ)
2. Cây nến thứ hai có một thân nhỏ, chỉ ra rằng có thể có một sự do dự trong thị trường. Cây nến này có thể là tăng hoặc giảm.
3. Cây nến thứ ba đóng vai trò như một sự khẳng định rằng sự đảo chiều dã được thiết lập, khi đó giá đóng cửa của nó sẽ vượt xa điểm giữa của cây nến thứ nhất..

11 - Ba người lính trằng (Three White Soldiers ) và 12 - đám đông màu đen (Three Black Crows)

Dạng ba người lính trắng được tạo thành khi ba cây nến tăng dài xuất hiện sau một xu hướng giảm, báo hiệu một sự đảo chiều đã xảy ra. Dạng nến này được xem như là tín hiệu tăng điển hình, đặc biệt là khi nó xảy ra sau một xu hướng giảm kéo dài và một giai đoạn củng cố ngắn.
Cây nến đầu tiên của dạng ba người lính trắng được gọi là nến đảo chiều. Nó kết thúc một xu hướng giảm đồng thời ám chỉ rằng giai đoạn củng cố mà theo sau xu hướng giảm đó cũng đã kết thúc.
Ở dạng đúng của nó, cây nến thứ hai sẽ lớn hơn phần thân của cái đầu tiên. Đồng thời, giá đóng cửa của nó sẽ nằm gần mức giá cao nhất, để lại một bóng nhỏ hoặc không có bóng trên (small or non – existent upper wick (bấc)).
Để dạng ba người lính trắng hoàn thành, cây nến cuối cùng ít nhất phải có cùng kích cỡ với cây nến thứ hai và có một bóng nhỏ hoặc không có bóng.
Dạng ba đám đông màu đen thì đối lập với dạng ba người lính trắng. Nó được tạo thành khi ba cây nến xuống hình thành sau một xu hướng lên điểm mạnh, chỉ ra rằng một sự đảo chiều đã xảy ra.
Thân cây nến thứ hai sẽ lớn hơn cây nến đầu và đóng cửa ở mức giá gần với mức giá cao nhất. Cuối cùng, cây nến thứ ba sẽ có cùng kích cỡ hoặc lớn hơn thân cây nến thứ hai với bóng ngắn hoặc không có bóng.

13 – Dạng ba cây nến tăng từ bên trong (Three Inside Up) và 14 – Dạng ba cây nến giảm từ bên trong (Three inside Down)

Dạng ba cây nến tăng từ bên trong là dạng đảo chiều xu hướng mà được tìm thấy ở đáy của một xu hướng xuống. Nó chỉ ra rằng xu hướng xuống có khả năng đã kết thúc và một xu hướng lên đã bắt đầu. Để xác định đúng dạng, hãy em các tính chất của nó sau đây:

1. Cây nến đầu tiên thường được tìm thấy ở đáy của xu hướng xuống và là cây nến xuống dài..
2. Cây nến thứ hai là cây nến tăng và ít nhất tăng qua mức giữa của cây nến thứ nhất.
3. Cây nến thứ ba cần giá đóng cửa ở trên mức giá cao nhất của cây nến đầu tiên để khẳng định rằng người mua đã chiếm quyền kiểm soát.

Ngược lại, dạng ba cây nến giảm từ bên trong được tìm thấy ở đỉnh của một xu huxongs lên. Nó có nghĩa rằng xu hướng lên có thể đã kết thúc và một xu hướng mới đã bắt đầu. Dạng ba cây nến giảm từ bên trong cần có các đặc tính sau:

1. Cây nến đầu nên được tìm thấy ở đỉnh của một xu hướng lên và là một cây nến tăng dài.
2. Cây nến thứ hai là cây nến giảm xuống mức nửa cây nến đầu.
3. Cây nến thứ ba cần đóng cửa ở mức thấp hơn mức giá thấp nhất của cây nến thứ nhất để khẳng định rằng người bán đã áp đảo (overpowered).

Bảng tổng hợp các dạng nến Nhật Bản

Số nến	Tên	Tăng hay giảm	Hình dạng
Dạng đơn	1 - Con quay	Trung tính
	2 - Doji	Trung tính
	3 - Marubozu trắng	Tăng
	4 - Marubozu đen	Giảm
	5 - Cây búa	Tăng
	6 - Người treo cổ	Giảm
	7 - Cây búa ngược	Tăng
	8 - Sao băng	Giảm

Số nến	Tên	Tăng hay giảm	Hình dạng
Hai nến	9 - Nhấn chìm để tăng	Tăng
	10 - Nhấn chìm để giảm	Giảm
	11 - Đỉnh dạng nhíp	Giảm
	12 - Đáy dạng nhíp	Tăng
Ba nến	13 - Sao mai	Tăng
	14 - Sao hôm	Giảm
	15 - Ba người lính trắng	Tăng
	16 - Ba đám đông đen	Giảm
	17 - Ba cây nến tăng từ bên trong	Tăng
	18 - Ba cây nến giảm từ bên trong	Giảm

Tổng kết

• Nếu giá đóng cửa ở trên giá mở cửa, một cây nến rỗng thân (có màu trắng) được vẽ
• Nếu giá đóng cửa ở dưới giá mở cửa, một cây nến đặc (có màu đen) được vẽ.
• Vùng rỗng hoặc đặc của cây nến được gọi là thân.
• Đường đậm thò (poke) bên trên và bên dưới thể hiện vùng giá cao nhất và thấp nhất và được gọi là bóng.
• Đỉnh của bóng trên gọi là “mức giá cao nhất” (high)
• Đáy của bóng dưới gọ là “mức giá thấp nhất” (low)

Phần thân dài chỉ ra việc bán hoặc mua mạnh. Thân càng dài, áp lực mua hoặc bán càng mãnh liệt (intense).

Thân ngắn ám chỉ hoạt động mua hoặc bán thấp. Theo giới forex, thị trường lên là do người mua và xuống là do người bán..

Bóng trên báo hiệu mức đỉnh của phiên giao dịch.
Bóng dưới báo hiệu mức thấp nhất của phiên giao dịch.
Có nhiều dạng đồ thị nến, nhưng có thể tổng hợp dựa trên số lượng nến tạo thành dạng đồ thị. Có dạng đơn, đôi và ba cây nến. Các dạng chủ yếu được liệt kê dưới đây.

Số nến	Dạng đồ thị nến
Đơn	Con quay, Doji, Marubozu, Cây búa ngược, Người treo cổ, sao băng.
Đôi	Nhấn chìm để lên và nhấn chìm để xuống, nhíp đỉnh và nhíp đáy.
Ba cây nến	Sao mai và sao hôm, ba đám đông đen và ba người lính trắng, ba cây nến tăng từ bên trong và ba cây nến giảm từ bên trong.

Sử dụng Bảng tổng hợp các dạng đồ thị nến để tra cứu nhanh ý nghĩa của các dạng đồ thị nến.
Kết hợp phân tích đồ thị nến với các điểm hỗ trợ và kháng cự để cho kết quả tốt nhất.
Và cuối cùng, ở đây có vài lời chân thành (words of wisdom)
Bởi vì, đồ thị nến tự nó là gợi ý về sự đảo chiều hoặc tiếp tục, nó không có nghĩa là chắc chắn xảy ra. Bạn cần cân nhắc các điều kiện thị trường và sự vận động của giá đang nói với bạn điều gì.
Đây là thị trường forex và không có gì là bất di bất dịch (set in stone).

 Tổng hợp về Đồ thị nến

Trên đây là giới thiệu về 18 kiểu nến. Tuy nhiên, trong bài còn rất nhiều kiểu nến chưa được trình bày. Người viết sẽ sớm thu thập và tổng hợp vào đây.